75 jaar Raad van State: academische zitting, 16 oktober 2023, Koninklijke Musea voor Schone KunstenReeds 75 jaar waakt de Raad van State over de eerbiediging van onze rechtsstaat en over de bescherming van de rechten en vrijheden van de burgers, en begeleidt hij de verschillende transformaties die de Belgische samenleving ondergaat.
Hoewel de oprichting van de Raad van State in het begin op hevige weerstand stuitte, onder meer van bepaalde politici, kwam de zaak na de Tweede Wereldoorlog in een stroomversnelling: op 23 december 1946 werd het bestaan van de Raad van State in een wet verankerd. Het duurde dan echter nog twee jaar, tot 9 oktober 1948, vooraleer de eerste magistraten van de Raad van State in een plechtige zitting werden geïnstalleerd. Geïnspireerd door de ervaringen van de Franse en Nederlandse Raad van State, is hij mettertijd geëvolueerd naar een instelling met eigen bevoegdheden en met een inrichting en werkwijze die nauwer aansluiten bij zijn behoeften en specifieke kenmerken.
Vanaf het begin heeft de Raad van State een dubbele opdracht gekregen:
- Een adviserende taak, uitgeoefend door de afdeling Wetgeving. Die afdeling geeft, in alle onpartijdigheid, juridisch advies over voorontwerpen en voorstellen van wetten, decreten en ordonnanties, alsook over ontwerpen van koninklijke of ministeriële besluiten van de federale overheid of van besluiten van de gewesten en de gemeenschappen, voordat die teksten definitief worden aangenomen door de parlementen of regeringen. Het gaat dus om een preventieve controle die tot doel heeft de rechtszekerheid te waarborgen, door onder meer na te gaan of die ontwerpen in overeenstemming zijn met de Grondwet en met internationale verdragen, zoals bijvoorbeeld het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.
- Een rechtsprekende taak, uitgeoefend door de afdeling Bestuursrechtspraak. Die afdeling is belast met het beslechten van de meeste geschillen tussen burgers en de overheid. In die hoedanigheid is de Raad van State de rechter van het bestuur. Wanneer een beroep wordt ingesteld, controleert hij de wettigheid van de bestreden bestuurshandelingen, die tot verschillende domeinen kunnen behoren, zoals bijvoorbeeld het verlenen van een vergunning, een beslissing inzake het niet slagen op school of een tuchtstraf. De afdeling Bestuursrechtspraak treedt ook op als cassatierechter wanneer er al een uitspraak in eerste aanleg is van een administratief rechtscollege.
De afdeling Bestuursrechtspraak is zodoende een rechtscollege dat de rechtzoekenden dezelfde garanties biedt als andere rechtbanken, zoals onder meer de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van zijn magistraten, de eerbiediging van de rechten van de verdediging en het recht om binnen een redelijke termijn een uitspraak te krijgen.
Sinds zijn oprichting heeft de Raad van State al meer dan 74.000 adviesaanvragen ontvangen en meer dan 257.000 arresten geveld.
Het belang van de rol die de Raad van State te vervullen heeft, werd 30 jaar geleden door de grondwetgever erkend bij de grondwetsherziening van 5 mei 1993.
Na de zesde staatshervorming werd ook de beslechting van geschillen met betrekking tot de taalwetgeving in de gemeenten van de Brusselse rand toevertrouwd aan de paritair samengestelde algemene vergadering van de afdeling Bestuursrechtspraak. Gaandeweg zijn de bevoegdheden van de Raad van State uitgebreid door andere wetgevende hervormingen, waaronder de wet van 20 januari 2014, die de Raad de bevoegdheid verleent schadevergoedingen toe te kennen tot herstel van de gevolgen van een onwettigheid, en de wet van 11 juli 2023, waardoor de Raad een bestuur kan toestaan een nieuw besluit te nemen om een onregelmatigheid te corrigeren.
De Raad van State doet uitspraak in eerste en laatste aanleg. Zijn beslissingen en adviezen worden uitgebracht na een dubbel onderzoek: het eerste wordt uitgevoerd door een auditeur, het tweede door een kamer die gewoonlijk uit een of drie staatsraden bestaat.
Door de uitbreiding van de bevoegdheden en het groeiende aantal adviesaanvragen en beroepen was een gestage toename van het aantal magistraten en griffiers noodzakelijk.
Terwijl de wet van 23 december 1946 voorzag in slechts 15 staatsraden, 10 auditeurs, 1 griffier en 3 referendarissen, beschikt de Raad van State sinds de wet van 6 september 2022 over een wettelijk kader van 58 staatsraden, ten hoogste 10 assessoren, 112 auditeurs, 4 referendarissen in het coördinatiebureau en 33 griffiers. Naast deze ambtsdragers zijn er tevens 250 administratief medewerkers.
De dubbele opdracht van de Raad van State is op bijzondere wijze tot uiting gekomen in de context van de gezondheidscrisis. Beide afdelingen hebben voortdurend getracht een evenwicht te bewaren bij de afweging van het recht op gezondheid ten opzichte van andere grondrechten.
De Raad van State heeft zich ook aangepast aan de toenemende digitalisering van onze samenleving: zo wordt de elektronische procedure, die al sinds 2014 van kracht is, momenteel gemoderniseerd in overleg met de ordes van advocaten. Daarnaast is de Raad van State eveneens betrokken bij de vereisten die gepaard gaan met de energietransitie en klimaatverandering, zodat er nu is gezorgd voor een versnelde procedure voor vergunningen of toelatingen voor installaties die gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen.
In de loop van zijn geschiedenis is de Raad van State vele nieuwe uitdagingen aangegaan. Vandaag is hij klaar voor de toekomst, dankzij een gemeenschap van enthousiaste, zeer gemotiveerde mensen die zich terdege bewust zijn van de nieuwe maatschappelijke uitdagingen.
Op 16 oktober 2023 viert de Raad van State zijn 75e verjaardag tijdens een academische zitting in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, in aanwezigheid van zijn leden, de minister van Binnenlandse Zaken, vertegenwoordigers van de ordes van advocaten, de academische wereld, magistraten van het Hof van Cassatie, het Grondwettelijk Hof en vertegenwoordigers van de Raden van State van Frankrijk, Nederland en Luxemburg. Sprekers op de academische zitting zijn met name ere-auditeur-generaal Philippe Bouvier, professor Patricia Popelier, professor David Renders en de minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de persmagistraten:
Pierre LEFRANC (N) : +32 (0)2 234 31 22, +32 (0)479 98 15 51
Inge VOS (N) : +32 (0)2 234 98 54, +32 (0)479 98 15 49
Peter PROVOOST (N) : +32 (0)2 234 98 33
Jurgen NEUTS (N) : +32 (0)2 234 31 27
(11/10/2023) |
Raad van State
Nieuwsberichten RSS-Feed